Besluit  Gemeenteraad

DE GEMEENTERAAD

MOTIVERING

Relevante voorgeschiedenis, feiten en context

De provincie Antwerpen gaf in 2022 in samenwerking met de vijf Netelandgemeenten de opdracht aan Buur (part of Sweco) om een ambitiehandboek te maken voor groenblauwe beleving van de woonkernen in Neteland. Deze opdracht kadert binnen geWOONtebreker, een traject dat een trendbreuk op het vlak van wonen wil realiseren. Het gaat uit van een geïntegreerde samenwerking, sensibilisering en beoogt een beleidsmatige verankering. De Netelandgemeenten doorliepen in de periode 2020-2022 al een eerste GeWOONtebrekerstraject. Hier werden voor Neteland volgende kernwaarden benoemd:

- Onze kernen brengen mensen samen;

- Onze kernen bundelen alles wat het leven leuker maakt;

- Onze kernen ademen groen en blauw.

 

Het ambitiehandboek beschrijft de ambities voor het Neteland, verbeeldt de perspectieven voor de woonkernen en stelt concrete strategieën en maatregelen voor waar alle bouwprojecten aan dienen bij te dragen. Het ambitiehandboek vormt de gemeenschappelijke visie voor Neteland over de rol van toekomstige bouwprojecten en beleving van het groen- en blauwnetwerk in de gemeenten.

Binnen Neteland worden drie ambities naar voor geschoven:

- identiteit: Het Neteland heeft een prachtige groenblauwe omgeving met bossen en valleien. Deze eigenheid vormt de mogelijkheden om de woongebieden meer beleefbaar te maken.

- gezondheid: Een groene leefomgeving draagt op tal van manieren bij tot de menselijke gezondheid. Zichtbaar en beleefbaar groen en blauw doet de inwoners van het Neteland goed.

- adaptatie: Het Neteland moet zich aanpassen aan de klimaatverandering om schade aan tuinen, akkers en natuur door droogte te beperken, het risico op blanke straten en overstroomde kelders te verminderen en haar inwoners te beschermen tegen hitte.

Er werd een toetsingskader opgemaakt dat de ambities vertaalt naar concrete richtlijnen waaraan een bouwproject dient te voldoen en waardoor het project bijdraagt tot de realisatie van de ambities. Het ambitiehandboek ambieert dan ook een verbeterde kwaliteit van de groenblauwe beleving.

Het proces om tot het ambitiehandboek te komen verliep in volgende stappen:

1) het bepalen van de perspectieven

Deze perspectieven zijn:

- waterbatterij (voorzien van sponswerking voor opvang hemelwater);

- overstromingsvrij wonen;

- kernen die zich verkoelen;

- ontmoeten in het groen;

- groen voor elke inwoner;

- Neteland landschap tot aan de voordeur;

- gezonde ecosystemen;

- aaneengesloten natuur voor mens, flora en fauna.

 

2) het bepalen van de strategieën

De perspectieven werden verder uitgewerkt tot strategieën. De strategieën vormen de engagementen die de Netelandgemeenten willen aangaan om de perspectieven te realiseren. 

De strategieën zijn:

- verhogen van het aandeel aan bomen;

- beperken van verharding;

- vergroten van de capaciteit aan waterbuffering;

- toevoegen van vegetatie/biologische waarde;

- versterken van de toegang tot groen;

- voorzien van natuurlijke afsluitingen;

- realiseren van doorzichten.

 

 3) wensbeelden

Om de strategieën te verduidelijken, werden wensbeelden uitgewerkt die gekoppeld werden aan het type omgeving waarin een project kan gelegen zijn.

De type omgevingen zijn:

- wonen aan de vallei

In de valleien moet er aandacht zijn voor de ruimte voor water, het tegengaan van overstromingen van huizen en het behoud van de bestaande zichten naar het landschap. Om hierop in te spelen dient overstroombaar gebied gevrijwaard te worden van bebouwing, worden de doorzichten opengehouden en is er aandacht voor het ruimtebehoud voor water. 

- wonen in het bos

In deze gebieden dient aandacht te zijn voor het tegengaan van het verdwijnen van bosstructuren en het verlies aan biodiversiteit door de aanleg van gazon, verhardingen,... Dit kan door het  opnieuw vergroenen van kavels, compact bouwen voor maximaal behoud van het bos,...

- wonen in de kern

 In de kern dient er aandacht te zijn voor het verdwijnen van het groen en het verbinden van geïsoleerde groene plekken en waterstructuren met elkaar. Verhardingen moeten worden beperkt en er wordt ingespeeld op wateropvang. Bij inrichting van openbare ruimte worden deze aspecten geïntegreerd.

- wonen tussen de velden

In deze gebieden dient aandacht geschonken te worden aan het behoud van de doorzichten en toegangen tot het landschap en de relatie van een project met het open landschap. Dit kan door zuinig en zorgvuldig om te gaan met de inpassing van nieuwe ontwikkelingen, het versterken van landschapsstructuren (bvb. het herstellen van lijnelementen in het landschap)  en het meer toegankelijk maken van het landschap voor recreatie (bvb. voorzien van verbindingen).

- wonen in een groene woonwijk

De groene woonwijken beschikken vaak over voortuinen die kansen bieden tot het opwaarderen van het groen binnen de wijk. Versnipperde groenstructuren (pleintjes) en een monotoom straatbeeld dragen niet bij tot de woonkwaliteit van een wijk. Het versterken en realiseren van bijkomende groenstructuren (laanbeplantingen), heraanleg van openbare groenstructuren en het inzetten van de voortuinen voor de vergroening van het straatbeeld, vormen hier mogelijkheden. 

 

Om de bovengenoemde ambities en wensbeelden tastbaar te maken naar de ruimte en naar aanvragers van bouwprojecten, werden instrumenten uitgewerkt die helpen om de principes door te vertalen naar de bouwpraktijk. Binnen voorliggend ambitiehandboek, wordt daarvoor ingezet op een tweeledig spoor.

Enerzijds wordt gewerkt aan een zeer concreet toetsingskader, dat een overzicht geeft van de vereiste ingrepen op het terrein om tot een degelijke groenblauwe dooradering van de Netekernen te komen. Anderzijds moet er met initiatiefnemers van een project, een dialoog tot stand gebracht kunnen worden om te komen tot een kwalitatief project dat de ambities en wensbeelden vervat. Hiervoor werd een dialoogmodel opgemaakt. Het dialoogmodel vormt een instrument om in dialoog te treden met initiatiefnemers om eenzelfde taal te spreken over de kwaliteit van bouwprojecten.De dialoog dient daarbij zinvol en efficiënt te zijn en gaat vooraf aan de eigenlijke omgevingsvergunningsaanvraag. Want eens in de fase van de vergunningsaanvraag, is er reeds een grote investering door de initiatienemer genomen en is het moeilijker om corrigerend te handelen. 

 

 Het toetsingskader:

Ieder woonproject in het Neteland dient te voldoen aan de ambities uit voorliggend ambitiehandboek. Dat betekent dat deze principes gelden voor zowel private initiatiefnemers (professionelen en niet-professionelen), als overheden. Ook dienen de principes een doorwerking te krijgen bij zowel nieuwbouwprojecten als ingrijpende renovaties.

Om de dialoog aan te gaan (en initiatiefnemers richting te geven), werden drie categorieën van mogelijke projectaanvragen opgevat en werd voor elke categorie een toetsingskader opgemaakt. Aan de hand van een beknopte brochure wordt de aanvrager inzicht gegeven in de punten waar hij/zij aandacht aan moet besteden om te voldoen aan de vooropgestelde ambities en de wensbeelden. 

De drie projectcategorieën (brochures) zijn:

1) projectaanvragen die betrekking hebben op individuele kavels.

Dit toetsingskader is gericht op de realisatie van een eengezinswoning op een individuele kavel.

2) perceelsoverschrijdende ontwikkeling.

Dit toetsingskader is gericht op volgende projecten al dan niet als onderdeel vergunningsplichtige werken:
1. verkavelingen vanaf 2 loten;
2. grondgebonden groepswoningbouwprojecten;
(incl. assistentiewoningen) vanaf 2 wooneenheden,
3. appartementsgebouwen (incl. serviceflats, studentenkamers of studio’s) vanaf 2 wooneenheden

3) complexe en betekenisvolle ontwikkelingen.

Dit toetsingskader is gericht op betekenisvolle en complexe projecten al dan niet als onderdeel van vergunningsplichtige werken.

Ze typeren zich door:

- hun ligging op een strategische of zichtlocatie en/of zijn beeldbepalend;
- zijn grootschalig op lokaal niveau;
- hebben een specifieke functie en/of een belangrijke erfgoedwaarde;
- creëren nieuw openbaar domein;
- zijn bepalend voor de globale ontwikkeling van een groter gebied, ongeacht de schaal van het project enz.;
- hebben een hoge complexiteit en/of hebben een grote ruimtelijke impact.

Concreet betekent dit:

- ontwikkeling van (woon)projecten of verkavelingen vanaf 10 loten;
- grondgebonden groepswoningbouwprojecten (incl. assistentiewoningen) vanaf 10 w.e.;
- appartementsgebouwen (incl. serviceflats,studentenkamers of studio’s) vanaf 20 w.e.

 

Adviezen

Op 18 september 2023 werd het ambitiehandboek ter advies aan de Gecoro voorgelegd.

De GECORO formuleerde volgend advies:

- Op klimaatvlak e.a. is een meer ambitieuze aanpak zeker wenselijk;